КЛИМАТТЫҢ ӨЗГЕРУІ ЖАҒДАЙЫНДА АМУДАРИЯ ӨЗЕНІ БАССЕЙНІНІҢ ТРАНСФОРМАЦИЯСЫ
Article Sidebar
Main Article Content
Аңдатпа
Аннотация. Мақалада климаттың өзгеруінің Амудария өзені бассейнінің су ресурстарына əсері бағаланады. Амудария өзенінің қоректенуі еріген қар мен мұздық сулардан тұрады. Мұздықтар ауыл шаруашылығын сумен қамтамасыз етуде, сондай-ақ гидроэнергетикада маңызды рөл атқарады. Мұздықтардың қарқынды
еруіне байланысты қысқа мерзімде кейбір өзендердің ағыны артады. Алайда, ұзақ мерзімді перспективада
ағын азаяды, ал кейбір мұздықтар мүлдем жоғалып кетуі мүмкін. Бұл зерттеудің маңызды міндеті Амудария
бассейніндегі экологиялық мəселелермен айналысатын зерттеушілердің жұмысын ескеру болды. Амудария
трансшекаралық өзенінің экологиясы бірнеше елдердің: Тəжікстан, Өзбекстан, Түрікменстан жəне Қазақстанның ұлттық мүдделері саласында болғандықтан, трансшекаралық ынтымақтастық үшін белгілі бір жағдайлар қалыптасуда. Ынтымақтастықтың басты проблемасы-климаттың өзгеруіне байланысты кіретін ресурстарды бөлу бойынша үздіксіз жоспарлау мен келіссөздерді қажет ететін өзендердің тұрақсыз режимдері. Амудария өзенінің бассейнінде су ресурстарының қалыптасуына жəне суды пайдалануға климаттың өзгеруінің əсер етуінің негізгі салдары қамтылған.
Article Details
##submission.citations##
About the Amu Darya River Basin – Amu Darya Basin Network [Electronic resource]. – URL:
http://amudaryabasin.net/ru/content/151
Agamyrat Soltanov. Amudarya: from antiquity to the present day – the electronic newspaper "Altyn Asyr" [Electronic
resource]. – Turkmenistan, 2022. – URL: https://www.turkmenistan.gov.tm/tk
Dukhovny V.A., Ziganshina D.R., Sorokin A.G. The future of the Amudarya basin under climate change. – Tashkent:
SIC ICWC of Central Asia, 2018. – 328 p.
Zering D., Diebold A. From glaciers to the Aral Sea – water unites. –Berlin, 2012. – 263 p.
Franz Goerlich, Tobias Bolch, and Frank Paul. More dynamic than expected: an updated survey of surging glaciers in the
Pamir – Earth System Science Data, ESSD, 12, 3161-3176, 2020. https://doi.org/10.5194/essd-12-3161-2020.
Abdushukurov J.A., Salibayeva Z.N. Ecological assessment of water quality in the main tributaries of the Amudarya
[Electronic resource]. – URL:http://www.cawater-info.net/amudarya-knowledge-base/papers.htm
Abdushukurov D.A., Kobuliev Z.V., Mamadaliev B.N. Elemental composition of bottom sediments and adjacent soils on
the major tributaries of Amudarya // Science and New Technologies. 2014. N 6.
Alikhanov B., Khudaiberganov A. Favorable ecology is a solid basis for countering the spread of viral infections //
Newspaper “The truth of the East”. 2020. N 110.
Second assessment of transboundary Rivers, lakes and Groundwater – United Nations Economic Commission for
Europe. – New York; Geneva, 2011.
Amudarya Basin Water Management Organization//CAWATERinfo [Electronic resource]. – URL: http://www.cawaterinfo.net/amudarya/index_e.htm
Eshchanov O.I. Analysis and assessment of the water quality of the Amudarya River. – Tashkent, 2021.
Environment and security in the Amudarya River basin, ENVSEC – Environment and Safety Initiative, 2011.
Yakubov H.E., Yakubov M.A., Yakubov Sh.H. Collector-drainage runoff of Central Asia and assessment of its use for
irrigation. – Tashkent, 2011.
Kurbanbayev E.K., Artykov O., Kurbanbayev S.E. The Aral Sea and water management policy in the Republic of
Central Asia. – Nukus: Karakalpakstan, 2011.