АСҚАН ШӨГІМДЕРДІҢ ЕҢ ЖОҒАРҒЫ АҒЫМДАСТЫРУЫН ЕСКЕ АЛЫНАТЫН ШӨГІМНІҢ ЕСЕПТІЛЕРІ (ҮЛКЕН КАВКАЗ ӨЗЕНДЕРІНІҢ МЫСАЛЫНДА ӘЗЕРБАЙДЖАН)

Article Sidebar

PDF (Русский)
##semicolon## Mar 28, 2024
##semicolon## https://doi.org/10.55764/2957-9856/2024-1-8-15.2
##semicolon##
шөгінді ағыны, ілмелі шөгінді, тасымалданатын шөгінді, тоқтатылған шөгінді ағыны, нөсер жауын-шашын.

Main Article Content

Джума Мамедов
Академик Г. А. Әлиев атындағы География институты
https://orcid.org/0009-0005-3033-8517

Аңдатпа

Аннотация. Мақалада тасымалданатын шөгінділердің ағыны және олардың ілінген шөгінділердің ең жоғары ағынының жылдамдығына қатынасы талданады. Таулы аймақтардағы төсек жүктемесін зерттеу жазық жерлерге қарағанда күрделірек жұмыс. Сонымен қатар, таулы аймақтарды гидрологиялық тұрғыдан нашар білу, сондай-ақ шағын өзендердегі тартқыш шөгінділердің ағынын бақылаудың жеткіліксіздігі тартқыш жүктемелерді толық бақылауға мүмкіндік бермейді. Сондықтан төсек жүктемесін зерттеу мен есептеудің ғылыми және практикалық маңызы зор.


Аспалы шөгінділердің ең жоғары ағыс жылдамдығындағы домалақ бөлшектер, әсіресе сел кезінде қозғалған кезде, тартқыш бөлшектер болып табылады. Тасымалданатын шөгінділердің ағыны Эри заңы бойынша аллювий конусында сұрыптау сипатына ие екендігі анықталды.

Article Details

Журналдың саны
№ 1 (2024): География және су ресурстары
Бөлім
Гидрология және су шаруашылығы
##submission.authorBiography##

##submission.authorWithAffiliation##

 PhD, жетекші ғылыми қызметкер

(Академик Г. А. Әлиев атындағы География институты, Әзірбайжан ғылым және білім министрлігі. Баку, Әзірбайжан, jumamamedov@yahoo.com)

##submission.citations##

Мамедов Дж. Г. Азербайджан является «родиной» селей и краем, создаваемых ими чудес. Земля и человек. Баку. - №01(15). - 2021. - С. 91- 94.

Мамедов Дж. Г. Классификация и оценка селей. Труды Института Гидрометеорологии,

Грузинского Технического Университета. Тбилиси, 2011. - № 117. - С. 43 - 46.

Лопатин Г. В. К вопросу изучения твердого стока рек СССР. // Метеорология и Гидрология. № 1.

Великанов М. А. Ошибки измерения и эмпирические зависимости. Л., Гидрометеоиздат, 1962. - 302 с.

Умаров А. Л. Исследования (натурные и лабораторные) движения донных наносов на горных реках и влияние его на сопротивление и кинематические характеристики турбулентного потока. Автореф. канд. дисс., Ташкент, 1968.

Абрамович Д. И. Исследование наносов реки Сулак. Л. - 1935.

Алтунин С. Т. Регулирование русел рек при водосборе. М - Л. - 1948.

Близняк Е. В., Никольский В. М. Гидрология и водные исследования. Изд. Министерства речного флота СССР, М. - Л., - 1946.

Боголюбова И. В. Результаты полевых исследований и расчет стока влекомых наносов р. Мзымты. Труды ГГИ,1968.  вып. 156. - С. 39 - 63.

Волин А. В. Твердый сток и скорость эрозии. Изв. АН СССР, серия геогр. и геофиз. Т. IX. 1946. - № 5. - С. 483 - 497.

Куликов Г.И. Сток взвешенных наносов рек северо-восточной части Малого Кавказа. Тр. Ин-та географии АН Азерб. ССР, том IV, Баку. - 1954. - С. 135 - 173.

Клопова С.О. О количественной зависимости твердого стока горных рек от естественных факторов. Изв. АН СССР.Сер.геогр.,1956. - T.2. - С. 79 - 82.

Лопатин Г. В. Наносы рек СССР. Географгиз. М, 1952. - 366 с.

Шамов Г. И. Гранулометрический состав рек СССР. Тр. ГГИ , Л., 1951. - вып. 18 (72). - 68 с.

Рустамов С.Г., Куликов Г.И. Взвешенные наносы рек басейна Куры (без Аракса). // Изв. АН Азерб. ССР, 1955. - № 12.

Павленко Н.И. Сток наносов рек северного склона Заилийского Алатау. Автореф. канд. дисс., Алма-Ата, 1960.

Поляков Б. В. Исследование стока взвешенных и донных наносов. Л. Изд. ГГИ, 1935. - 129 с.

Хмаладзе Г. Н. Некоторые соображения о соотношении расходов влекомых и взвешенных наносов горных рек Кавказа. Труду ЗакНИГМИ, 1970. - вып.37 (43). - С. 76 - 84.

Чеботарев А. Л. Гидрология суши и расчеты речного стока. Л., Гидрометеоиздат,1953.

Шулц В. Л. Реки Средней Азии. Ч. 1.2. Гидрометеоиздат, Л., 1965. - 691 с.

Павленко Н. И. Сток наносов рек северного склона Заилийского Алатау. Автореф. канд. дисс., Алма-Ата, 1960.

Куликов Г. И. Мутность рек северо-восточного Азербайджана и Кобыстана. // Тр. Ин-та географии АН Азерб. Сер, геогр. VII, Баку, 1957. - С. 185 - 202.

Рустамов С. Г. Гранулометрия речных наносов Азербайджанской ССР. // Изв. АН Азерб. ССР, сер. геол. геог. наук, Баку, 1960. - № 6. - С. 83 - 90.

Мамедов Дж. Г. Анаконда Большого Кавказа (Сели). Современные проблемы Географии. Материалы Республиканские научные конференции. Сумгайыт, СДУ, 2019. - С. 102 - 106.

Ахундов С. А. Сток наносов горных рек Азербайджанской ССР. Баку, «Элм», 1978. - 98 с.

Шихлински Э. М. Атмосферные осадки. Климат Азербайджана. Баку, Изд.-во АН Азерб. ССР.1968. - С. 152 - 207.

Мамедов Дж. Г. Гранулометрический состав селевых отложений в конусах выноса и их закономерности (на примере селей Азербайджанской части Большого Кавказа). // Географический вестник. Пермь, 2013. - № 4 (27). - С. 40 - 48.