ЖАЙЫҚ ӨЗЕНІНДЕГІ СУ ТАСҚЫНЫНЫҢ ГИДРОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТТАМАЛАРЫ ТУРАЛЫ ТАРИХИ АНЫҚТАМА

Main Article Content

Айсұлу Тұрсынова
Ахан Мырзахметов
Гаухар Баспакова
Ақгүлім Сайлаубек
Жанат Салаватова

Аңдатпа

2024 жылдың көктемінде Қазақстанның батыс өңірінде болған апатты су тасқынына байланысты 2024 жылы осындай мәндердің қайталану ықтималдығын ретроспективті бағалау үшін Жайық өзенінің негізгі арнасы бойынша орналасқан гидрологиялық бекеттердің деректері бойынша су өтімдерініңеңжоғарымәндерініңкөпжылдықтербелісінесыниталдаужүргізумақсатықойылды. 2021 жылға дейін гидрологиялық есептеулер, өзен ағындысының көпжылдық тербелісіне статистикалық талдау жүргізілді, сондай-ақ нормативтік құжаттарға сәйкес жоғары сулы апатты жылдар анықталды. Жылдардағы судың тәндеңгейлері, сәйкесінше судың жоғарғы өтімдері, сондай-ақ аумақтардың су басу аймақтары зерттелді, гидрологиялық бекеттер арасында, соның ішінде Ресей аумағында су тасқыны толқынының жету уақыты анықталды. Алдағы уақытта Батыс Қазақстан аумағында су тасқыны кезеңі аяқталған кезде 2024 жылға арналған қазіргі жағдайға талдау жүргізу жоспарлануда.

Article Details

Бөлім
Гидрология және су шаруашылығы
##submission.authorBiographies##

##submission.authorWithAffiliation##

Г.ғ.к., қауымдастырылған профессор, Су ресурстары зертханасының жетекшісі

(«География және су қауіпсіздігі институты» АҚ, Алматы, Казахстан ais.tursun@bk.ru)

##submission.authorWithAffiliation##

PhD, аға ғылыми қызметкер

(«География және су қауіпсіздігі институты» АҚ, Алматы, Казахстан, ahan_myrzahmetov@mail.ru )

##submission.authorWithAffiliation##

PhD, аға ғылыми қызметкер

(«География және су қауіпсіздігі институты» АҚ, Алматы, Казахстан, sharafedenova@mail.ru)

##submission.authorWithAffiliation##

Докторант, кіші ғылыми қызметкер

(әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, «География және су қауіпсіздігі институты» АҚ, Алматы, Казахстан, akgulim_1997@mail.ru )

##submission.authorWithAffiliation##

 Кіші ғылыми қызметкер

(«География және су қауіпсіздігі институты» АҚ, Алматы, Казахстан, salavatova.07@gmail.com )

##submission.citations##

Бейсембаева М.А., Дубровская Л.И., Земцов В.А. Антропогенные изменения водных ресурсов и максимальных уровней реки Иртыш в равнинной части бассейна в Республике Казахстан // Известия Томского политехнического университета. Инжиниринг георесурсов. – 2018. – Т. 329. – № 3. – С. 6–15.

Moore S.M. The dilemma of autonomy: decentralization and water politics at the subnational level // Water International. – 2017. – V. 42. – № 2. – P. 222–239. DOI: 10.1080/02508060.2017.1276038.

Ho S. Introduction to «Transboundary River Cooperation: Actors, Strategies and Impact» // Water International. – 2017. – V. 42. – № 2. – P. 97–104. DOI: 10.1080/02508060.2017.1279042.

Petersen Perlman J.D., Veilleux J.C., Wolf A.T. International water conflict and cooperation: challenges and opportunities // Water International. – 2017. – V. 42. – № 2. – P. 105–120. DOI: 10.1080/02508060.2017.1276041.

Отчет о деятельности Жайык-Каспийской бассейновой инспекции по регулированию использования и охране водных ресурсов за 2010-2020 гг.

Разработка паспортов рек Казахстана: отчет о НИР. (промежуточный) / АО «Институт Географии и водной безопасности»: рук. Медеу А.Р. – Алматы, 2019. – 730 с.

СниП 2.01.14-83 Определение расчетных гидрологических характеристик. – М.: Стройиздат, 1983. – 36 с.

СП 33-101-2003 Определение основных расчетных гидрологических характеристик. – М.: Госстрой, 2004. – 73 с.

МСН 3.04-101-2005 Определение основных расчетных гидрологических характеристик. – Аcтана, 2006. – 87 с.

Бирюков А.В. Исследование скорости руслового добегания весеннего стока на реках подольской возвышенности // Ученые записки Крымского федерального университета имени В. И. Вернадского. География. Геология. – 2008. – С. 133-138

Нежиховский Р.А. Русловая сеть бассейна и процесс формирования стока. - Л: Гидрометеоиздат, 1961. – Вып. 24. – С. 52-59.

Юмина Н.М., Магрицкий Д.В. Прогнозирование уровней воды в нижнем течении реки Урал / Евразийский союз ученых. Географические науки. – 2019. – № 6 (63). – С. 4-9.

Руководство по гидрологическим прогнозам. Выпуск 1. Долгосрочные прогнозы элементов водного режима рек и водохранилищ. – Л: Гидрометеиздат, 1989. – 358 с.

Ресурсы поверхностных вод СССР. Нижнее Поволжье и Западный Казахстан. Т. 12 – Вып. II. Урало-Эмбинский район – Л.: Гидрометеоиздат, 1970 – 512 с.

Ресурсы поверхностных вод СССР. Нижнее Поволжье и Западный Казахстан. Т. 12 – Вып. III. Актюбинская область – Л.: Гидрометеоиздат, 1966 – 515 с.

Давлетгалиев С.К. Поверхностные водные ресурсы рек Жайык-Каспийского бассейна в границах Республики Казахстан // Гидрометеорология и экология. – 2011. - № 1. – С. 56-64.

Водные ресурсы Казахстана: оценка, прогноз, управление. Ресурсы речного стока Казахстана: Возобновляемые ресурсы поверхностных вод Западного, Северного, Центрального и Восточного Казахстана / под науч. ред. Гальперина Р. И. – Алматы, 2012. – Т. 7. – Кн. 1. – 684 с.

Сивохип Ж.Т., Падалко Ю.А, Географо-гидрологические факторы опасных гидрологических явлений в бассейне реки Урал // Известия РАН. Серия географическая. – 2014. – № 6. – С. 53-61.