ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ ЛАНДШАФТТАРЫНЫҢ ТОПЫРАҚ ЖАМЫЛҒЫСЫ АНТРОПОГЕНДІК ФАКТОРЛАРДЫҢ ӘСЕРІ САЛДАРЫНАН ЛАСТАНУЫ
Article Sidebar
Main Article Content
Аңдатпа
Түркістан облысы Қазақстанның оңтүстігінде орналасқан, Қазақстан Республикасының индустриялық-аграрлық дамыған өңірлерінің бірі. Түркістан облысының табиғатты пайдалану қарқындылығы артқан сайын антропогендік факторлар салдарынан ластануда. Бұл мақалада Түркістан облысының ландшафттарының топырақ жамылғысына антропогендік факторлар салдарынан ластану деңгейін анықтау мақсатында және химиялық элементтер құрамы зерттелді. Ландшафттар жүйесінің табиғи типтік аймақтарындағы антропогендік факторларды ескере отырып, генетикалық горизонттар бойынша топырақ жамылғысының химиялық элеметтердің құрамы зерттелді, құрамын анықтау үшін топырақ кесінділері жасалды. Топырақ кесінділерінен арқалы сынама үлгілеріне жасалған талдаулар нәтижесі бойынша (C, О, Na, Mg, Al, Si, К, Са, Ti, Fe, Pb, As, Cu, Zn, Ni, Co, V, Tl, Mn, Sr) химиялық элементтерінің концентрациясы зерттелді. Топырақ жамылғысының химиялық элементтердің мөлшері атомдық сіңіру әдісі арқылы анықталды. Алынған мәліметтерді статистикалық өңдеу Microsoft Excel бағдарламасының көмегімен жүзеге асырылды. Топырақ жамылғысының химиялық талдау нәтижесінде (Pb, Cu, Zn, As, Cr) химиялық элементтердің ШМК-дaн aсaтындығы aнықтaлды. Зерттеу нәтижелері арқылы ландшафттардың топырақ жамылғысына антропогендік факторлар әсері салдарынан ластануына байланысты мәселелерді шешудің ұсыныстарды құрастыруға негіз болып табылады.
Article Details
##submission.citations##
Ozgeldinova Z., Janaleyeva K., Auyezova Z., Mukayev Z., Ramazanova N. The present-day geoecologic situation of Kenghir River basin geosystem // Biosciences Biotechnology Research Asia. – 2015. – No. 12(3). – P. 3041-3051. http://dx.doi.org/10.13005/bbra/1987
Ozgeldinova Z. O., Janaleyeva K. M., Auyezova Z. T., Ospan G. T., Kaygusuz M. Assessment of human impacts on geosystems of sarysu river basin // Fresenius Environmental Bulletin. – 2019. – No. 28(8). P. 6019-6026.
Glazovskaya M. A. Physico-geographical zoning of Kazakhstan // Physico-geographical zoning of the USSR. – M.: Izd. v. Mosk. un-ta, 1960. – P. 137-168.
Anarbaev A. E., Mursalov D., Auesbekov N., Igembaeva A.K. The study of agricultural lands taking into account the peculiarities of their use on the example of Turkestan region // Research, results. – 2021. – No. 4(92). – P. 47-58.
Горшков С. П. Экзодинамические процессы освоенных территорий. – М.: Недра, 1982. – 286 с.
Vinogradov A. P. Geochemistry of rare and dispersed chemical elements in soils: Academy of Sciences of the USSR, V. I. Vernadsky Institute of Geochemistry and Analytical Chemistry. V. I. Vernadsky. – 2nd ed., supplement. – Moscow: Izd-vo Akad. of Sciences of the USSR, 1957. – 238 p.
Aбдимуталип Н. А. Физико-химические свойства исследованных почв Туркестанского региона // Вестник Национальной академии наук Республики Казахстан. – 2016. – Т. 2, № 360. – C. 39-43.
Bhawna Malik, Kirandeep kaur sandhu. Occurrence and impact of heavy metals on environment // Materials Today: Proceedings, 6 february 2023. https://doi.org/10.1016/j.matpr.2023.01.317.
Kaige Lei, Yan Li, Yanbin Zhang, Shiyi Wang, Er Yu, Feng Li, Fen Xiao, Fang Xia Development of a new method framework to estimate the nonlinear and interaction relationship between environmental factors and soil heavy metals // Science of The Total Environment. – Vol. 2023. – 905. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2023.167133
Ning Li, Lu Jiang, Xiaokang Li, Yuhong Su. Enhancing phytoremediation of arsenic-contaminated soil by agronomic practices (drip irrigation and intercropping): Influence of soil organic matter // Science of The Total Environment. 2023. Vol. 891. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2023.164463
Anjali Mandal a, Dipti Mundhe a, Varsha Sonkamble b, Nilesh Wagh a, Jaya Lakkakula a. 13 - Impact of heavy metal contamination on soil environment and advances in its revitalization strategies // Development in Waste Water Treatment Research and Processes. – 2022. – P. 215-241.
Ionela Cătălina Vasilachi, Vasile Stoleru, Maria Gavrilescu. Analysis of Heavy Metal Impacts on Cereal Crop Growth and Development in Contaminated Soils // Agriculture. – 13, 1983, 2023. https://doi.org/10.3390/agriculture13101983
Ladonin D. V. Fractional composition of copper, zinc, cadmium and lead compounds in some types of soils under polyelemental pollution // MSU Herald.– 2003. – Series 17, No. 1. – P. 8-15.