ШАРЫН МЕМЛЕКЕТТІК ҰЛТТЫҚ ТАБИҒИ ПАРКІНДЕГІ ГЕОЛОГИЯЛЫҚ-ГЕОМОРФОЛОГИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРДІҢ ҚАУІПТІЛІК ДӘРЕЖЕСІН БАҒАЛАУ ЖӘНЕ КАРТОГРАФИЯЛАУ
Article Sidebar
Main Article Content
Аңдатпа
Мақаланың мақсаты келушілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету және туристік инфрақұрылымды қорғау үшін Шарын мемлекеттік ұлттық табиғи паркіндегі (МҰТП) геологиялық-геоморфологиялық процестердің қауіптілік дәрежесін бағалау және интегралдық картасын жасау болып табылады. Зерттеуде қауіпті геологиялық-геоморфологиялық процестерді анықтау үшін далалық зерттеу әдістері қолданылды. Камералдық жағдайда жиналған мәліметтерге салыстырмалы талдау жасалып, тақырыптық карталарды құру үшін ГАЖ технологияларын пайдалана отырып картографиялық әдіс қолданылды. Қауіптілік дәрежесін бағалау бедердің тік және көлденең тілімденуі, беткейдің құлдилығы және экспозициясы, тау жыныстарының литологиялық құрамы және функционалды аймақтар сияқты көрсеткіштер негізінде жүргізілді. Зерттеу нәтижесінде Шарын МҰТП аумағы үшін геологиялық-геоморфологиялық процестердің қауіптілік дәрежесінің картасы жасалды. Туристерге қауіп төндіретін және МҰТП қызметінің қауіпсіз дамуына кедергі келтіретін қауіпті опырылымдық-қорымдық және эрозиялық процестер (бүйірлік және жыралық эрозия) анықталды.
Article Details
##submission.citations##
Al-Hemoud, A., Al-Enezi, A., Al-Dashti, H. et al. Hazard Assessment and Hazard Mapping for Kuwait // International Journal of Disaster Risk Science. 2023. No. 4. P.143-161. https://doi.org/10.1007/s13753-023-00473-2.
Геворкян Ф. С. О комплексных геоморфологических показателях для характери-стики эрозионного расчленения // Геоморфология. – 1972. – № 3. – С. 44-48.
Padala Raja Shekar, Aneesh Mathew. Morphometric analysis of watersheds: A compre-hensive review of data sources, quality, and geospatial techniques // Watershed Ecology and the En-vironment. 2024. No. 6. P. 13-25. https://doi.org/10.1016/j.wsee.2023.12.001.
Md. Ashikur Rahman Joy, Sharfan Upaul, Kaniz Fatema, F. M. Rezvi Amin. Application of GIS and remote sensing in morphometric analysis of river basin at the south-western part of great Ganges delta, Bangladesh // Hydrology Research. 2023. P. 739-755. https://doi.org/10.2166/nh.2023.087.
Syed Ahmad Ali, Nazia Khan. Evaluation of Morphometric Parameters – A Remote Sens-ing and GIS Based Approach // Open Journal of Modern Hydrology. 2013. Vol. 3, No. 1. P. 20-27. https://doi.org/10.4236/ojmh.2013.31004.
Позаченюк Е. А., Петлюкова Е. А. ГИС-анализ морфометрических показателей ре-льефа центрального предгорья главной гряды Крымских гор для целей ландшафтного плани-рования // Ученые записки Крымского федерального университета имени В.И. Вернадского. География. Геология. – 2016. – № 2. – С. 95-111.
Спиридонов А. И. Основы общей методики полевых геоморфологических иссле-дований и геоморфологического картографирования. – М.: Высшая школа, 1970. – 456 с.
Егембердиева К. Б. Оценка туристского потенциала рельефа в целях устойчивого развития туризма на примере Щучинско-Боровской курортной зоны // Вопросы географии и геоэкологии. – 2021. – №3. – С. 52-58.
Михайлов В. А. Комплексный морфометрический анализ Тарханкутского полуострова с помощью ГИС // Современные научные исследования и инновации. – 2015. – №2-4 (46). – С. 5-13.
Уклон [Электрон. ресурс]. – URL:https://desktop.arcgis.com/ru/arcmap/10.4/tools/spatial-analyst-toolbox/slope.htm
(дата обращения:10.04.2024).
Леонтьев О. К., Рычагов Г. И. Общая геоморфология. – М.: Высшая школа, 1988. – 319 с.
Экспозиция [Электрон. ресурс]. – URL:https://desktop.arcgis.com/ru/arcmap/10.4/tools/spatial-analyst-toolbox/aspect.htm (дата обра-щения:16.07.2024).
Керімбай Н. Н., Керимбай Б. С., Мазаржанова Қ. М., Ахметов Е. М., Нысанбаева Г. Н. Современное состояние рекреационного потенциала природной среды Шарынского ГНПП. – Алматы: ТОО «Тау Кайнар», 2019. – 204 с.
Сурмач Г. П. Водная эрозия и борьба с ней. – Л.: Гидрометеоиздат, 1976. – 254 с.