АТЫРАУ ОБЛЫСЫ ТОПЫРАҚ ЖАМЫЛҒЫСЫНЫҢ ТАРАЛУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Article Sidebar
Main Article Content
Аңдатпа
Мақалада Атырау облысы топырақ жамылғысының таралу ерекшеліктері зерттеледі. Атырау облысы Қазақстанның батысында орналасқан және оның топырақ жамылғысы ерекше табиғи-климаттық жағдайларға байланысты қалыптасқан. Облыс климатының құрғақ континентальды сипаты мен Каспий теңізінің жақын орналасуы топырақ типтерінің әркелкі таралуына әсер етеді. Зерттеуде шөлейт және жартылай шөлейт аймақтардағы топырақтың түрлері, олардың минералдық құрамы, тұздану деңгейі және құнарлылығы талданады. Сонымен қатар, топырақ жамылғысының қалыптасуына ықпал ететін табиғи және антропогендік факторлар қарастырылады. Сонымен қатар, Атырау облысы топырақ жамылғысының құрылымы, құрамындағы минералдар мен органикалық заттар, сондай-ақ олардың экологиялық және ауыл шаруашылығына ықпалы туралы талқыланады. Далалық зерттеулер мен зертханалық талдаулар негізінде климат, жер бедері, су ресурстары және антропогендік әсер сияқты аймақтағы топырақ түрлеріне әсер ететін негізгі факторлар зерттелді. Зерттеу нәтижелері топырақ жамылғысының қалыптасу механизмдерін және оның аймақтың экожүйелеріндегі рөлін жақсы түсінуге мүмкіндік береді. Нәтижелер Атырау облысындағы табиғи ресурстарды басқару және қоршаған ортаны қорғау стратегияларын әзірлеу үшін маңызды болып табылады.
Article Details
##submission.citations##
Кенжебаев А. Топырақтану негіздері. Алматы: Қазақ университеті. – 2017. – Б. 58-59.
Сәрсенов С. Атырау облысының топырақ жамылғысы: ерекшеліктері мен жағдайы. Қазақстанның географиялық журналы. – 2020. №1. −Б. 45-50.
Александров В. И., География почв: учебное пособие. Москва: Издательство Юрайт. – 2015. −Б. 79-84.
Ерохин О. Г., Пачикин К. М., Основные закономерности формирования и структура почвенного покрова Северо-восточного Прикаспия, Почведение и аргохимия. − 2010. − №4. −Б. 5-14.
Копылов С., Основы почвенной картографии, Москва: АГРУ. – 2018. −Б. 45-65.
Oshakbay A., Bazarbayeva T., Mukanova G., Kakimzhanov Y., Shimshikov B., Kyrgyzbay K., Zhumatayev S., Aldassugurova C. 2024. Influence of industrial, production and economic activities on the ecological state of the soil cover of the Atyrau region, Kazakhstan// Caspian Journal of Environmental Sciences, 22: 831-839.
Hillel D. Soil in the Environment: Crucible of Terrestrial Life. − New York: Academic Press, 1998. P. 156-160.
Фаизов К. Ш., Почвы Казахской ССР, Алматы. – 1970. −Б. 20-40.
Касенова А. Шөлейт және жартылай шөлейт аймақтардағы топырақтың динамикасы// Жер және экология. −2019. −№ 5(2). −Б. 120-125.
Chen Y., Ma J., Miao C. & Ruan X. 2020, Occurrence and environmental impact of industrial agglomeration on regional soil heavy metalloid accumulation: A case study of the Zhengzhou Economic and Technological Development Zone (ZETZ), China// Journal of Cleaner Production, 245: 118676.
Семенов А. А., Кузнецова О. А. Формирование почвенного покрова в условиях Казахстана// Почвоведение. – 2018. №3. − Б. 25-32.
Brady N. C., Weil R. R. The Nature and Properties of Soils, 14th ed. Upper Saddle River, NJ: Pearson. – 2010. − 89-92.
Christine, A, Pasquale, B, Katrin, M, Panos, P, Using the USLE: Chances, challenges and limitations of soil erosionmodelling. International Soil and Water Conservation Research 7, 2019, 203-225.
Ritz K., Young I.M., Soil Biodiversity and Soil Function. European Journal of Soil Science, 55(4), 2004, 569-580.
Xin Dou, Xiaofei Ma, Chengyi Zhao, Juyan Li, Yingyu Yan, Jianting Zhu, Risk assessment of soil erosion in Central Asia under global warming, CATENA, Vol. 212, 2022.