2024 ЖЫЛҒЫ ЖАЙЫҚ (УРАЛ) ӨЗЕНІНДЕГІ СУ ТАСУ ЖАҒДАЙЫ

Main Article Content

Ахметқал Медеу
Ляззат Махмудова
Ахан Мырзахметов
Альфия Загидуллина
Мақпал Қанай

Аңдатпа

Бұл мақалада 2024 жылы Қазақстан мен Ресей аумағын қамтитын Жайық өзеніндегі төтенше су тасқыны жағдайы талданады. Жайық өзенінің гидрологиялық бекеттеріндегі су деңгейін бақылау материалдары зерттелді, су деңгейінің жүру графигі тұрғызылды, өзеннің ұзындығы бойынша тасқын толқынының өтуіне талдау жасалды. Графикалық-аналитикалық есептеу әдістері ең жоғарғы деңгейлерден төменгі бөліктерге дейін жетуге кететін уақытты анықтау үшін пайдаланылды. Жайық өзені - Атырау қаласы тұстамасында  көлденең профиль тұрғызылды. Жайық өзенінің ең жоғары деңгейі мен ағынының Атырау қаласына келіп жету уақыты болжамы ұсынылды. Су тасқыны қаупін басқару, оның ішінде сағалар мен арналарға суды бұру, сондай-ақ мониторинг жүргізу үшін заманауи технологияларды қолдану бойынша ұсыныстар берілген.

Article Details

Бөлім
Гидрология және су шаруашылығы
##submission.authorBiographies##

##submission.authorWithAffiliation##

Г.ғ.д., профессор, ҚР ҰҒА академигі, Басқарма Басшысы («География және су қауіпсіздігі институты» АҚ, Алматы, Қазақстан, ingeo_2009@mail.ru);

##submission.authorWithAffiliation##

Г.ғ.к., қауым. профессор, Су ресурстары зертханасының жетекші ғылыми қызметкері («География және су қауіпсіздігі институты» АҚ, Алматы, Қазақстан, mlk2002@mail.ru);

##submission.authorWithAffiliation##

PhD, Су ресурстары зертханасының аға ғылыми қызметкері, («География және су қауіпсіздігі институты» АҚ, Алматы, Қазақстан, ahan_myrzahmetov@mail.ru);

##submission.authorWithAffiliation##

Су ресурстары зертханасының ғылыми қызметкері, («География және су қауіпсіздігі институты» АҚ, Алматы, Қазақстан, zagidullina_a_88@mail.ru)

##submission.authorWithAffiliation##

PhD докторант, Су ресурстары зертханасының кіші ғылыми қызметкері, (әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, «География және су қауіпсіздігі институты» АҚ, Алматы, Қазақстан, qanayeva@gmail.com)

##submission.citations##

Donatti C. I., Nicholas K., Fedele G., Delforge D., Speybroeck N., Moraga P., Blatter J., Below R., Zvoleff A. Global hotspots of climate-related disasters // International Journal of Disaster Risk Reduction. – 2024. – Vol. 108. – [Электронный ресурс]. – URL: https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2024.104488 (дата обращения 17.08.24).

Disasters Year in Review 2022 // CRED Crunch Newsletter. – 2023. – Issue 70. – [Электронный ресурс]. – URL: https://www.preventionweb.net/publication/cred-crunch-newsletter-issue-no-70-april-2023-disasters-year-review-2022 (дата обращения 17.08.24).

2023 Disasters in numbers: A significant year of disaster impact [Электронный ресурс]. – URL: https://www.preventionweb.net/publication/2023-disasters-numbers-significant-year-disaster-impact(дата обращения 17.08.24).

В 2024 году по всему миру было побито беспрецедентное количество температурных рекордов за всю историю наблюдений // Inc. Russia [Электронный ресурс]. – URL: https://incrussia.ru/news/v-2024-godu-po-vsemu-miru-bylo-pobito-bespretsedentnoe-kolichestvo-temperaturnyh-rekordov-za-vsyu-istoriyu-nablyudenij/ (дата обращения 01.09.24).

Хадж в Мекке: шесть причин, по которым в этом году погибло так много паломников // BBC News. Русская служба. [Электронный ресурс]. – URL: https://www.bbc.com/russian/articles/cv22y2w4737o (дата обращения 22.08.24).

«Хелена» и «Милтон» могут войти в число самых разрушительных ураганов, убытки от которых превышают $50 млрд // Голос Америки [Электронный ресурс]. – URL: https://www.golosameriki.com/a/helene-and-milton-are-both-likely-to-be-50-billion-disasters-joining-ranks-of-most-costly-storms/7825667.html (дата обращения 25.10.24).

Тайфун Яги [Электронный ресурс]. – URL: https://ru.wikipedia.org/wiki/ (дата обращения 30.09.24).

На Европу обрушился катастрофический шторм «Борис» // РБК [Электронный ресурс]. – URL: https://www.rbc.ru/life/news/66e8157c9a794728214b0ad8 (дата обращения 04.10.24).

Наводнение в странах Персидского залива (2024) [Электронный ресурс]. – URL: https://ru.wikipedia.org/wiki _(2024) (дата обращения 20.08.24).

Сильные дожди и ураган обрушились на страны Персидского залива // 24.KZ [Электронный ресурс]. – URL: https://24.kz/ru/news/in-the-world/item/648611-silnye-dozhdi-i-uragan-obrushilis-na-strany-persidskogo-zaliva (дата обращения 20.08.24).

Крупнейшее бедствие за 80 лет // BBC News. Русская служба [Электронный ресурс]. – URL: https://www.bbc.com/russian/articles/c84zlw1ln3ko (дата обращения 20.08.24).

Достай Ж.Д., Турсунова А.А., Загидуллина А.Р. Проблема наводнений в Казахстане // Материалы I международной научно-практической конференции «Гидрология и инновационные технологии в водном хозяйстве». – Астана, 2015. – С. 121-127.

Авакян А. Б., Полюшкин А. А. Наводнения. – М.: Знание, 1989. – 48 с.

Попов Е. Г. Основы гидрологических прогнозов. – Л.: Гидрометеоиздат, 1968. – 294 с.

Георгиевский Ю. М. Краткосрочные гидрологические прогнозы: учебное пособие – М.: Изд-во ЛПИ, 1982. – 100 с.

Новик А. А. Гидрологическое прогнозирование: учебное пособие. – Минск, 2022. – 61 с.

Борщ С.В., Асарин А.Е., Болгов М.В., Полунин А.Я. Наводнения // Методы оценки последствий изменения климата для физических и биологических систем. – М.: Росгидромет, 2012. – Глава 3. – С. 87-125.

Турсунова А.А., Мырзахметов А.Б., Баспакова Г.Р., Сайлаубек А.М., Салаватова Ж.Т. Историческая справка о гидрологических характеристиках наводнений на реке Жайык // География и водные ресурсы. – 2024. – №2. – С. 40-51.