«БУРАБАЙ» МҰТП ТУРИСТІК МАРШРУТТАРЫ МЕН КӨЛДЕРІНІҢ ЖАҒАЛАУЛЫҚ СЫЗЫҒЫНА РЕКРЕАЦИЯЛЫҚ ЖҮКТЕМЕНІ БАҒАЛАУ
Article Sidebar
Main Article Content
Аңдатпа
Соңғы жылдары «Бурабай» мемлекеттік ұлттық табиғи паркте (әрі қарай «Бурабай» МҰТП) рекреациялық жүктеменің айтарлықтай өсуі байқалды, бұл аумақтың экожүйелеріне кері әсерін тигізеді. Осыған байланысты «Бурабай» МҰТП туристік маршруттары мен көлдерінің жағалауына рекреациялық жүктеменің әсерін бағалауды жүргізу өзекті болып отыр, бұл экологиялық зардаптарды азайту және туризмнің тұрақты дамуын қамтамасыз ету үшін ұсыныстар әзірлеуге мүмкіндік береді. Жұмыстың мақсаты «Бурабай» МҰТП көлдерінің экологиялық жай-күйін бағалау мақсатында туристік маршруттар мен жағалауға рекреациялық жүктеме мониторингін жүргізу болып табылады. Зерттеу әдістері келушілердің жүктемесін және топырақ пен өсімдік жамылғысының экологиялық жағдайын бақылауды қамтиды. Нақты рекреациялық жүктемені бағалау маусымның орташа келу формуласы мен сараптамалық талдау арқылы жүргізілді. Көлдерге нақты жүктеме ұшқышсыз ұшу аппаратындан алынған мәліметтер негізінде анықталды. Жағажайлардың жағдайын сапалы бағалау рекреациялық сыйымдылықты есептеу коэффициенттерін анықтауға мүмкіндік берді. Жұмыс нәтижелері туристік маршруттардағы рекреациялық жүктеме нормаларының 35-тен 186 есеге дейін артқанын көрсетті. Эрозиялық процестердің қарқынды дамуы бар учаскелер анықталды. Нақты деректерді пайдалану 2024 жылға арналған көл жағалауларының жай-күйін локализацияланған бағалауды ұсынуға мүмкіндік берді. Сондай-ақ, «Бурабай» МҰТП-нің туристік соқпақтары мен көлдерінің жағалауларындағы өсімдіктердің дигрессиясының дәрежесі сипатталған. Рекреациялық жүктеменің ең жоғары кезеңінде жағалау сызығына рекреациялық жүктеменің артуы анықталды. Ең үлкен жүктемелер Шортанды және Үлкен Шабақты көлдерінде тіркелді. Алынған нәтижелер «Бурабай» МҰТП-да экожүйелерді сақтау және рекреациялық жүктемені оңтайландыру жөніндегі іс-шараларды әзірлеу үшін негіз жасайды. Мақаланың нәтижелерін қолдану саласы «Бурабай» МҰТП аумағындағы экологиялық менеджментті, тұрақты туризмді және табиғатты қорғау қызметін қамтиды.
Article Details
##submission.citations##
Кусков А. С., Голубева В. Л., Одинцова Т. Н. Рекреационная география: Учебно-методический комплекс. – М.: МПСИ, Флинта, 2005. – 496 с.
Егембердиева К. Б., Темирбаева Р. К., Оразбекова К. С., Хен А. П. Определение мониторинговых участков для оценки рекреационной нагрузки на экосистему Щучинско-Боровской курортной зоны //Вопросы географии и геоэкологии. – Алматы, 2018. – №3. – С. 19–26.
Atasoy E. et al. Characteristics and tourism potential of the Burabay national park (Kazakhstan) //GeoJournal of Tourism and Geosites. – 2022. – Т. 43. – №. 3.
Туристический бум в ГНПП «Бурабай»: количество посетителей выросло на 15 % [Электронный ресурс]. – 2024. – URL: https://burabaypark.qr-pib.kz/ru/p/35717 (дата обращения: 02.10.2024).
Правила создания экскурсионных троп и маршрутов для проведения регулируемого экологического туризма в государственных природных заповедниках на специально выделенных участках, не включающих особо ценные экологические системы и объекты. Утв.Пр. и.о. МСХ РК от 1 сентября 2010 года № 559.
Чижова В. П., Севостьянова Л. И. Экологический туризм: географический аспект: учебное пособие. – Йошкар-Ола, 2007. – 276 с.
Артемьев А. М., Абдреева Ш. Т., Актымбаева А. С. Методические рекомендации по определению норм рекреационных нагрузок на туристские маршруты и экологические тропы особо охраняемых природных территорий. – Нур-Султан, 2020. – 39 с.
Отчет «Комплексные экологические исследования на территории Щучинско-Боровской курортной зоны для определения путей устойчивого развития». – Астана: ТОО «Институт географии». 2008 – 164 с.
Геоэкология и природопользование. Понятийно-терминологический словарь / Авт. сост. В. В. Козин, В. А. Петровский. – Смоленск: Ойкумена, 2005. – 574 c.
Генсирук С. А., Нижник М. С., Возняк Р. Р. Рекреационное использование лесов. – Киев:Урожай, 1987. – 246 с.
Отчет «Комплексная оценка экосистем Щучинско-Боровской курортной зоны с определением экологической нагрузки в целях устойчивого использования рекреационного потенциала». – Астана, 2018 – 143 с.
Ланцова И. В., Григорьева И. Л. Рекреационное использование водоемов и водотоков: теоретические и методические аспекты// Материалы международной научно-практической конференции «Туризм и рекреация: фундаментальные и прикладные исследования» 27–28 апреля 2006 г./Под ред. И. В. Зорина //Туризм и рекреация. – 2006. – С. 146.
Карташова Н. П., Селиванова А. С. Рекреационная емкость пляжных территорий и их благоустройство (на примере береговой линии реки Воронеж) //Известия Самарского научного центра Российской академии наук. – 2013. – Т. 15. – №. 3–2.
План управления государственного учреждения «Государственный национальный природный парк «Бурабай» на 2007–2010 годы». – Астана 2006. – 60 с.
Временная методика определения рекреационных нагрузок на природные комплексы при организации туризма, экскурсий, массового повседневного отдыха и временные нормы этих нагрузок. – М.: ВНИИЛМ, 1987. – 34 с.