СУАРУ ҮШІН БАРЛАНҒАН ЖЕРЛЕРДЕ, ЖЕРАСТЫ СУ КЕНОРЫНДАРЫНДАҒЫ ТАБИҒИ ЖӘНЕ ТЕХНОГЕНДІК ПРОЦЕСТЕРДІҢ ӘСЕРІНЕН ЭКСПЛУАТАЦИЯЛЫҚ ҚОРЛАРЫНЫҢ ӨЗГЕРУ МҮМКІНДІГІНІҢ БОЛЖАМЫ

Main Article Content

Владимир Смоляр
Динара Аденова
Ермек Муртазин
Тимур Рахимов

Аңдатпа

Мақалада гидрогеологиялық жағдайдағы антропогендік өзгерістердің бағытына талдау жасалып, Қазақстанның жерасты суларына оларды пайдалану кезінде олардың қорларының сарқылу қаупі болмайтыны анықталды. Оңтүстік және Шығыс Қазақстан аумақтарындағы жерлерді суару үшін барланған кен орындарында жерасты суларының ластануы анықталған емес. Гидродинамикалық режимнің өзгерістері өзен аңғарларында, аллювийлік желдеткіштерде және тау етегіндегі жазықтарда орналасқан кен орындарында байқалды. Табиғи және техногендік процестердің әсерінен пайдалану сенімділігін анықтау мақсатында аталған кен орындары бойынша жерасты суларының пайдалану қорларымен олардың пайда болу көздері бойынша қамтамасыз етілу дәрежесіне бағалау жүргізілді, әрбір кен орны бойынша жерасты суларының пайдалану қорымен қамтамасыз ету коэффициенті анықталды.

Article Details

Бөлім
Гидрология және су шаруашылығы
##submission.authorBiographies##

##submission.authorWithAffiliation##

Геология-минералогия ғылымдарының докторы, бас ғылыми қызметкер («У. М. Ахмедсафин атындағы гидрогеология және геоэкология институты» ЖШС, Алматы, Қазақстан; v_smolyar@mail.ru)

##submission.authorWithAffiliation##

PhD, жетекші ғылыми қызметкер («У. М. Ахмедсафин атындағы гидрогеология және геоэкология институты» ЖШС, Алматы, Қазақстан; adenovadinara@gmail.com)

##submission.authorWithAffiliation##

Геология-минералогия ғылымдарының кандидаты, директордың ғылым жөніндегі орынбасары («У. М. Ахмедсафин атындағы гидрогеология және геоэкология институты» ЖШС, Алматы, Қазақстан; ye_murtazin@list.ru)

##submission.authorWithAffiliation##

PhD, аймақтық гидрогеология және геоэкология зертханасының меңгерушісі («У. М. Ахмедсафин атындағы гидрогеология және геоэкология институты» ЖШС, Алматы, Қазақстан; t-rakhimov@mail.ru)

##submission.citations##

Smolyar V. A. Forecast of changes in groundwater resources under the influence of climatic factors. Geology and protection of the subsoil. Аlmaty: KazGEO, 2017. №4. P. 60-66 (in Russ.).

Zverev V. P. Underground waters of the Earth's crust and geologic processes. M.: Scientific World, 2007. 256 p. (in Russ.).

Samir Ait M'Barek, Yassine Bouslihim, Aicha Rochdi, Abdelhalim Miftah, Mohamed Beroho. The combined impact of climate change scenarios and land use changes on water resources in a semi-arid watershed. Scientific African 25, 2024, e02319 https://doi.org/10.1016/j.sciaf.2024.e02319

Jamshid Jalali, Nishan Bhattarai, Jillian Greene, Tao Liu, Oskar Marko, Mirjana Radulović, Molly Sears, Sean A. Woznicki. Climate change threatens water resources for major field crops in the Serbian Danube River Basin by the mid-21st century // Journal of Hydrology: Regional Studies 59, 2025, https://doi.org/10.1016/j.ejrh.2025.

Parisa-Sadat Ashofteh, Mahdieh Kalhori, Vijay P. Singh. Water resources management considering groundwater instability affected by climate change scenarios // Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C 135, 2024, 103606 https://doi.org/10.1016/j.pce.2024.103606

Fatemeh Rastegaripour, Abolfazl Tavassoli, Mahdi Babaeian, Jesús Fernández-Gálvez, Andrés Caballero-Calvo. Assessing the impacts of climate change on water resource management and crop patterns in Eastern Iran. Agricultural Water Management 295, 2024, 108774 https://doi.org/10.1016/j.agwat.2024.108774

Amanda Carneiro Marques, Carlos Eduardo Veras, Daniel Andrés Rodriguez. Assessment of water policies contributions for sustainable water resources management under climate change scenarios // Journal of Hydrology. 608, 2022, 127690 https://doi.org/10.1016/j.jhydrol.2022.127690

Robel Tilaye Geressu, Christian Siderius, Seshagiri Rao Kolusu, Japhet Kashaigili, Martin C. Todd, Declan Conway, Julien J. Harou. Evaluating the sensitivity of robust water resource interventions to climate change scenarios // Climate Risk Management. 37 2022, 100442 https://doi.org/10.1016/j.crm.2022.100442

Smolyar V. A. Influence of changes in the hydrogeodynamic regime of groundwater on the environment // Geology and protection of the subsoil. Аlmaty.: KazGEO, 2017. №1 (62). P. 54-62 (in Russ.).

Absametov M. K., Murtazin E. Zh., Mukhamedzhanov M. A. et al. Rational use and protection of groundwater of the Republic of Kazakhstan under conditions of climatic and anthropogenic changes. Almaty, 2020. 280 p. (in Russ.).

Borevsky B. V., Drobnokhod N. I., Yazvin L. S. Estimation of groundwater reserves. K.: Vyshchy shk. Head Publishing House, 1989. 407 p. (in Russ.).

Shtengelov R. S. Formation and estimation of operational reserves of fresh groundwater. M.: Subsoil, 1988. 231 p. (in Russ.).