ТАБИҒИ СОБРЕНТТЕР: СУДЫ ТАЗАРТУДЫҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ БАЛАМАСЫ
Article Sidebar
Main Article Content
Аңдатпа
Су ресурстарына түсетін жүктеменің артуы және сарқынды сулардың сапасына қойылатын талаптардың күшеюі жағдайында оларды тазартудың экологиялық жағынан қауіпсіз әрі экономикалық жағынан тиімді әдістерін әзірлеу мен жетілдіруге ерекше назар аударылуда. Осы шолу мақаласында сарқынды сулардан әртүрлі ластаушы заттарды жою үшін табиғи сорбенттерді қолдану мүмкіндіктері қарастырылады. Сарқынды суларды тазартуда табиғи сорбенттерді қолдануға арналған ғылыми зерттеулерге талдау жүргізілді. Цеолиттер, бентонит, шунгит, диатомит және балшықтар сияқты табиғи материалдар мен олардың ластағыштармен әрекеттесу механизмдеріне қатысты заманауи зерттеулерге шолу жасалды. Зерттеудің әдістемелік негізі ретінде соңғы он жыл ішінде жарияланған отандық және шетелдік ғылыми еңбектердің талдауы алынды. Жүргізілген шолу негізінде сарқынды суларды тазарту процестерінде пайдалану үшін перспективалы табиғи сорбенттердің бірі ретінде Қазақстан кен орындарындағы диатомиттерді тереңдетіп зерттеудің орындылығы туралы қорытынды жасалды. Жүргізілген шолу экологиялық тұрғыдан қауіпсіз су тазарту технологиялары саласындағы ғылыми білімді кеңейтіп, қолданыстағы тазарту жүйелерінің тиімділігін арттыруға бағытталған жаңа шешімдерді әзірлеуге негіз бола алады.
Article Details
##submission.citations##
Samonin V. V., Spiridonova E. A., Zotov A. S. et al. Chemical Structure, Porous Morphology, and Sorption Properties of Adsorbents Produced from Organic Technogenic Substrates (A Review) // Russian Journal of General Chemistry. – 2021. – V. 91. – Р. 1546–1565. https://doi.org/10.1134/S107036322108017X
Беленова С. В., Вигдорович В. И., Шель Н. В., Цыганкова Л. Е. Сорбционная способность природных сорбентов // Вестник российских университетов. Математика. – 2015. – №. 2. – С. 388–396. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/sorbtsionnaya-sposobnost-prirodnyh-sorbentov
Қазақстан Республикасы Үкіметі. "Қазақстан Республикасының су ресурстарын басқару жүйесін дамытудың 2024 – 2030 жылдарға арналған тұжырымдамасын бекіту туралы" 2024 жылғы 5 ақпандағы № 66 қаулысына өзгеріс енгізу туралы [2024 жылғы 28 тамыздағы № 695 қаулы]. «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесі. – 2024. https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2400000066.
Адизова Ш. Т., Амонов М. Р. Изучение эффективности сорбентов для очистки сточных вод // Universum: химия и биология: электрон. научн. журн. – 2024. – №7(121). URL: https://7universum.com/ru/nature/archive/item/17752
Yan W. et al. Our journey in zeolite science // Microporous and Mesoporous Materials. – 2023. – V.358. https://doi.org/10.1016/j.micromeso.2022.112368
Ubaskina Y. A., Korosteleva Y. A. Investigation of the possibility of practical use of diatomit for wastewater treatment // Bulletin of Belgorod State Technological University named after V.G. Shukhov. – 2017. – No. 7. – P. 92-96. DOI: https://doi.org/10.12737/article_5940f0199950b7.10091901
Монголхан Р. Өндірістік ағынды суларды тазалау үшін сорбенттер дайындау // Қазақстан-Британ техникалық университетінің хабаршысы. – 2019. – Т.16, № (2) – Б. 22–29. https://vestnik.kbtu.edu.kz/jour/article/view/112?locale=ru_RU
Коваль М. Г. Способы очистки промышленных сточных вод природными сорбентами // Химическая технология и техника: материалы 85 Науч.-техн. конференции профес.-препод. состава, научн. сотрудников и аспирантов (с международным участием). – Минск: БГТУ, 2021. 1–13 февраля. – С. 206–208. https://elib.belstu.by/handle/123456789/41696
Камбарова Э. А., Гавриленко М. А., Бектенов Н. А. Модифицированные полиэтиленполиамином и эпоксидной смолой цеолиты для извлечения ионов свинца из сточных вод // Известия Томского политехнического университета. – 2021. – Т. 332, № 1. https://doi.org/10.18799/24131830/2021/1/2994
Сейтжанова М. А., Досжанов Е. О., Кульдеев Е. И., Мансуров З. А., Тажу К., Танирбергенова С. К., Канжаркан E., Тажкенова Г. К. Влияние термической обработки на сорбционные характеристики цеолита, применяемого в процессе очистки воды // Горение и плазмохимия. – 2023. – Т. 21, № 3. – С.173-179. https://doi.org/10.18321/cpc21(3)173-179
Тремасова А. М., Ларина Ю. В. Шунгит и цеолит для обезвреживания сточных вод // Ученые записки КГАВМ им. Н.Э. Баумана. – 2020. – №. 3. – С. 257–261. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/shungit-i-tseolit-dlya-obezvrezhivaniya-stochnyh-vod
Мусина У. Ш. Экологические свойства сланцевого шунгита при очистке сточных вод различного техногенного происхождения // Современные проблемы науки и образования. – 2015. – №. 2–2.
URL:https://science-education.ru/ru/article/view?id=21572
Байгулбаева М. М., Онгарбаев Е. К., Жамболова A. Б., Жумахан K. Исследование влияния механохимической активации на элементный состав шунгитовых пород // Инженерный журнал Satbayev University. – 2021. – Т. 143, № 2. – С. 224–228. https://doi.org/10.51301/vest.su.2021.i2.29
Serikbayeva A. M., Roman F. F., Diaz de Tuesta J. L., Gomes H. T. Preparation and physico–chemical characterization of organically modified clays with grafted dmso and teoa // Series chemistry and technology. – 2023. – V. 1, No. 454. – Р. 115–128. DOI:10.32014/2023.2518-1491.152
Мадимарова Г. Б., Цой И. Г., Амантайқызы А., Масалимова Б. К. Адсорбенты на основе глин Жамбылской области для очистки сточных вод // Евразийский союз ученых. – 2019. – №. 2. – С. 58–63. URL:https://cyberleninka.ru/article/n/adsorbenty-na-osnove-glin-zhambylskoy-oblasti-dlya-ochistki-stochnyh-vod
Пимнева Л. А. Использование природных глин в качестве сорбентов для очистки природных и сточных вод // Успехи современного естествознания. – 2023. – № 7. – С. 103-108.
DOI: https://doi.org/10.17513/use.38078
Zhalgasbaikyzy A., Nazhipkyzy M., Nurgain A., Zhaparova A. A., Mansurov Z. A. Diatomite: a natural occurring bioinspired nanomaterial with complex-shaped and its application //
Institute of Combustion Problems. – 2018. – V. 16, No. 2. – Р. 86–89. https://cpc-journal.kz/index.php/cpcj/article/view/194
Қазақстан Республикасы Үкіметі. Қазақстан Республикасының геология саласын дамытудың 2023–2027 жылдарға арналған тұжырымдамасын бекіту туралы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 30 желтоқсандағы № 1127 қаулысы. – Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің ақпараттық-құқықтық жүйесі «Әділет». – 2022. https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2200001127
Смирнов П. В., Жакипбаев Б. Е., Староселец Д. А., Дерягина О. И., Баталин Г. А., Гареев Б. И., Вергунов А. В. Диатомиты и опоки месторождений Западного Казахстана: литология, структурно-текстурные параметры, потенциал использования // Известия Томского политехнического университета. Инжиниринг георесурсов. – 2023. – Т. 334, № 7. – С. 187–201. DOI https://doi.org/10.18799/24131830/2023/7/4046
Убаськина Ю. А., Арсентьев И. В., Фетюхина Е. Г., Коростелева Ю. А., Адаев Т. И. Исследование минералогического состава диатомита для его безопасной добычи и применения в промышленности // Вестник Белгородского государственного технологического университета им. В.Г. Шухова. – 2016. – №. 1. – С. 128–132. URL: https://naukaru.ru/ru/nauka/article/29943/view
Агейкина О. В., Голянская С. А., Качалова Г. С. Сорбционная очистка промышленных сточных вод диатомитом от ионов цинка // Успехи современного естествознания. – 2024. – № 4. – С. 71–78; DOI: https://doi.org/10.17513/use.38251
Борисков Д. Е., Ефремова С. Ю., Комарова Н. А. Изучение адсорбции ионов кадмия из растворов на природном и модифицированных диатомитах // Известия Саратовского университета. Новая серия. Серия: Химия. Биология. Экология. - 2023. – Т. 23, вып. 1. – С. 70–76. DOI: 10.18500/1816-9775-2023-23-1-70-76 , EDN: AOVKKS
Myrzalieva S. K., Bagasharova J. T., Akilbekova Sh. K., Serikbaev P. Natural mineral raw materials as granular filtering materialsin industrial and waste water treatment // Complex Use of Mineral Resources. – 2025. – №. 332 (1). – Р. 70–78. https://doi.org/10.31643/2025/6445.06
Улитько В. Е., Пыхтина Л. А., Десятов О. А. и др. Биодобавки нового поколения в системе оптимизации питания и реализации биоресурсного потенциала животных // Ульяновский государственный аграрный университет им. П.А. Столыпина. – Ульяновск, 2015. – 512 с. https://www.elibrary.ru/item.asp?id=25459592
Strelkov A. K., Bykova P. G., Gridneva M. A. Filtration materials of natural origin // IOP Conference Series: Materials Science and Engineering. – 2020. – V. 962, №. 2. – 022038 p. DOI:10.1088/1757-899X/962/2/022038
ElSayed E. E. Natural diatomite as an effective adsorbent for heavy metals in water and wastewater treatment (a batch study). // Water Science. – 2018. – V. 32, issue 1. – Р. 32–43. https://doi.org/10.1016/j.wsj.2018.02.001
Gumarova Zh. M., Sungatkyzy S., Sharafiyeva Zh. R., Bulekova A. A. Uxikbayeva M. K. Using the sorption properties of diatomite from the Aktobe deposit in improving the quality of drinking water in Western Kazakhstan // E3S Web of Conf. – 2024. – V. 539. – 539 р. DOI:https://doi.org/10.1051/e3sconf/202453901007
Satayeva S., Montayeva N., Montayev S. et al. Development of Modified Sorbents Based on Diatomite in Western Kazakhstan for Groundwater Desalination. – 2024. PREPRINT (Version 1) available at Research Square https://doi.org/10.21203/rs.3.rs-4557821/v1
Меркотун И. Н., Соколова Е. В., Магомедов Р. А., Филимонов А. А., Даржания А. Ю. Применение сорбентов природного происхождения // Инженерный вестник Дона. – 2017. – № 4(47). URL: https://cyberleninka.ru/article/n/primenenie-sorbentov-prirodnogo-proishozhdeniya