СЫРДАРИЯ ӨЗЕНІНІҢ ТӨМЕНГІ САЛАСЫНДАҒЫ ХАЛЫҚТЫҢ ДЕНСАУЛЫҒЫН КЕҢІСТІК-УАҚЫТТЫҚ КӨЗҚАРАСТА БАҒАЛАУ
Article Sidebar
Main Article Content
Аңдатпа
Қазіргі кезеңде, техногендік ластану аймағына кіретін Сырдария өзенінің төменгі ағысында орыналасқан Қызылорда облысының тұрғындарының денсаулығын зерттеу, халық денсаулығының қалыптасу сипаттамаларын кеңістіктік және уақыттық өлшемінде, ғылыми түрғыда негіздеуді қамтамасыз ететін, медициналық-статистикалық тәсілдің, сызықтық трендтерін қолдануға негізделген. Экономикалық басқару құқығындағы Медициналық-статистикалық талдау департаментінің «Сағадат Қайырбекова атындағы денсаулық сақтауды дамытудың ұлттық ғылыми орталығы» РМК дайындаған «Қазақстан Республикасы халқының денсаулығы және денсаулық сақтау ұйымдарының қызметі» статистикалық жинағы 2000-2022 жылдар аралығының негізінде Қызылорда облысыың әкімшілік аудандарының деңгейінде, халық денсаулығының электрондық ғылыми-зерттеу деректер базасы құрылды. Қызылорда облысының әкімшілік аудандарының деңгейінде халықтың денсаулық көрсеткіштерін қарастырылып отырған кезеңде, Microsoft Excel бағдарламасында сызықтық трендтерін пайдалана отырып, статистикалық тәсілдерге негіздеп бағалау көрсеткендей, бір тұтастай алғанда аурушаңдықтың дамуы көп бағытты оң және теріс өзгерістер байқалады және олардың сызықтық трендтер түріндегі функционалдық теңдеулері аймақтың әлеуметтік-экологиялық әлеуетін болжау үшін ғылыми негіз ретінде қызмет етеді.
Article Details
##submission.citations##
Kilimova, L., Lusikova, O. (2019). Health as a fundamental basis of population life quality. Economic Annals-XXI, 180(11-12), 191-199. doi: https://doi.org/10.21003/ea.V180-21
Nevado-Peña, D., López-Ruiz, V.-R., & Alfaro-Navarro, J.-L. (2019). Improving quality of life perception with ICT use and technological capacity in Europe. Technological Forecasting and Social Change, 148, 119734. DOI: https://doi.org/10.1016/j. techfore.2019.119734
Koroleva E. G, Rakhimbek S. K, Tupov S. S. Medical and geographical aspects of monitoring population morbidity. Hygiene and Sanitation. 2019; 98(11): 1285-1295. DOI: http://dx.doi.org/10.18821/0016-9900-2019-98-11-1285-1295 (in Russ.)
Beletsioti, C., Niakas, D. (2019). Health-related quality of life in the adult population before and after the onset of financial crisis: the case of Athens, Greece. Quality of Life Research, 28, 3237-3247.DOI: https://doi.org/10.1007/s11136-019-02281-y
Khripach L. V., Budarina O. V., Zheleznyak E. V., Knyazeva T. D., Makovetskaya A. K., Koganova Z. I., Sabirova Z. F., Shipulina Z. V. Contribution of emissions industrial transport by prevailing winds to changes in medical and biological indicators of population health. Hygiene and Sanitation. 2022; 101(3): 331–337. https://doi.org/10.47470/0016-9900-2022-101-3-331-337 (in Russ.).
Karabaev M., Qosimova G. S. Logical - mathematical models of quantitative assessment of the integral level of individual physical health based on the adaptive potential of the body: E3S Web of Conferences, 070 (2023) IPFA 2023 452 04 https://doi.org/10.1051/e3sconf/202345207004
Ogurtsov A. N., Dmitriev V. V., Kaledin N. V. Spatio-temporal analysis of the role of social determinants of public health in the spread of COVID-19 in the Northwestern Federal District. InterCarto. InterGIS. - M.: Faculty of Geography, Moscow State University, 2024. Vol. 30. Part 1. P. 128–144. DOI: 10.35595/2414-9179-2024-1-30-128-144 (in Russ.).
Morales-Vazquez, M., Juda, M., Roerig, M., Allin, S. (2024). Supporting the development of public health system performance indicators. Toronto: North American Observatory on Health Systems and Policies. Rapid Review (No. 45).
Il'yasov B. G., Martynov V. V., Gerasimova I. B., Makarova E. A., Zakieva E. Sh. Quality of life: analyzing the impact of factors related to health, based on system and mathematical models. Economic and Social Changes: Facts, Trends, Forecast, 2017, vol.10, No. 3, pp. 192-208. DOI: 10.15838/esc/2017.3.51.10
Pomerantsev A. A., Starkin A. N., Chervyakova E. V. Definition of the integral indicator of schoolchildren's health based on innovative technologies // Prospects of Science and Education. 2021. No. 6 (54). P. 257-270. doi: 10.32744/pse.2021.6.17 (in Russ.).
Antrofikov S. A., Vasin V. N., Kulikov A. V., Sebikhov F. I. Human health and its criteria, some methods for assessing the level of health // Actual problems of physical and special training of law enforcement agencies, 2021, No. 2, pp. 165-170. (In Russ.).
Kotiv B. N., Budko I. A., Ivanov I. A., Trosko I. Yu. Using artificial intelligence for medical diagnostics using the implementation of an expert system. Bulletin of the Russian Military Medical Academy, 2021, v. 23, no. 1, pp. 215-224. DOI: 10.17816/brmma63657 (in Russ.).
Haneef, R., Tijhuis, M., Thiébaut, R. et al. Methodological guidelines to estimate population-based health indicators using linked data and/or machine learning techniques. Arch Public Health 80, 9 (2022). https://doi.org/10.1186/s13690-021-00770-6
Burlibaev M. Zh., Burlibayeva D. M., Murtazin E. Zh., Murtazina A. S., Seitov S. S. On the environmental aspect of the relationship between surface runoff pollution and population health in the Syr Darya River basin // Proceedings of the International Scientific and Practical Conference dedicated to the 70th anniversary of the Institute of Geography of the JSC CNZMO RK / Geographical problems of sustainable development: theory and practice. Almaty, 2008. -P.354 - 370. (in Russ.).
Burlibaev M. Zh., Burlibayeva D. M., Murtazin E. Zh., Murtazina A. S., Seitov S. S. Environmental problems of the relationship between air pollution and public health in the Syr Darya River basin // Proceedings of the International scientific and practical conference dedicated to the 70th anniversary of the Institute of Geography of the JSC CNZMO RK / Geographical problems of sustainable development: theory and practice. Almaty, 2008. P. 511 - 525 (in Russ.).
Tokmaganbetova R. Yu., Makanova A. U. Analysis and assessment of the demographic situation in the Kyzylorda region // Hydrometeorology and Ecology, 2020. No. 1. P. 46-54 (in Russ.).
Kuandykov E. N. Hygienic problems of public health in an ecologically unfavorable region (using the Kyzylorda region as an example): Abstract. ... Cand. of Medicine. Sciences. Karaganda: NC GTiPZ MZ RK, 2003. 29 p. (in Russ.).
Sakiev K. Z. On the assessment of the health status of the population of the Aral Sea region // Occupational Health and Industrial Ecology. 2014. No. 8. P. 1-4 (In Russ.)
Mukasheva B. G. The impact of climate on the health status of the population of the Aral Sea region // Occupational Hygiene and Medical Ecology. 2015.-No. 4 (49). P. 20-30 (in Russ.).
Ibraeva A. K., Amanbaeva A. U., Batyrbekova L. S., Gazizova A. O., Alekseva E. N. Assessment of the relative risk of developing diseases in the population of Aralsk, Kyzylorda region // Occupational Hygiene and Medical Ecology. 2016. No. 4 (53). P. 50-56 (in Russ.).
Miyanova G. A. Correlation of dependence of diseases of the nervous system of the population of the Aral Sea region taking into account the level of environmental pollution // The Journal of scientific articles «Health and Education Millennium». 2016. Vol. 18, No. 6. P. 80-82 (in Russ.).
Mustafayev Zh. S., Mustafayeva M. B. Modern hydrochemical regime of the catchment area in the lower reaches of the Syr Darya River // Land reclamation in solving geoecological problems of Eurasia: materials of the International scientific and practical conference, December 14-15, Moscow. / - M. Federal Scientific Center of Hydrometeorology and Mechanics named after A.N. Kostyakov, 2024. P. 309-315.