ОРТАЛЫҚ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЖАЙЫЛЫМДАРДЫ СУАРУ ҮШІН ЖЕР АСТЫ СУЛАРЫН ЖАСАНДЫ ТОЛТЫРУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН ҚОЛДАНУ

Main Article Content

Абай Джабасов
Арай Ерменбай
Әйгерім Жакибаева
Юрий Ливинский

Аңдатпа

Жайылымды суарудың ең өткір мәселесі республиканың құрғақ аймақтарының бірі – Орталық Қазақстанда болып отыр. Мұндай жағдайларда жер асты сулары сапалы ауыз су ресурстарымен қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады. Орталық Қазақстанның құрғақ және жартылай құрғақ аймақтарындағы жер асты сулы горизонттарында жер үсті ағынын сақтаудың маңызы зор. Қазақстанның тау бөктеріндегі және таулы аймақтарындағы жайылымдарды суару тәжірибесінде алғаш рет жер асты жарықтары-жер асты суларының қуаттылығы аз ағындары негізінде жерасты су қоймаларын құру процесі зерттелуде. Орталық Қазақстанның таулы аймақтарында (Сарыарқа жайлауында) жер асты суларын жасанды түрде толықтыру (негізінен шағын жерасты су қоймаларын құру) негізінде жайылымдарда суару құрылыстарын құрудың негізгі схемасы негізделді және әзірленді.

Article Details

Бөлім
Гидрология және су шаруашылығы
##submission.authorBiographies##

##submission.authorWithAffiliation##

Геология-минералогия ғылымдарының кандидаты, жер асты сулары зертханасының меңгерушісі («У.М. Ахмедсафин атындағы гидрогеология және геоэкология институты» ЖШС, Алматы, Қазақстан; jabassov.abai@mail.ru)

##submission.authorWithAffiliation##

Жер асты сулары зертханасының ғылыми қызметкері («У. М. Ахмедсафин атындағы гидрогеология және геоэкология институты» ЖШС, Алматы, Қазақстан; ms.ermenbay@mail.ru)

##submission.authorWithAffiliation##

Жаратылыстану ғылымдарының магистрі, жер асты сулары зертханасының кіші ғылыми қызметкері («У.М. Ахмедсафин атындағы гидрогеология және геоэкология институты» ЖШС, Алматы, Қазақстан; zhakibaeva8@gmail.com)

##submission.authorWithAffiliation##

Геология-минералогия ғылымдарының кандидаты, жер асты сулары зертханасының жетекші ғылыми қызметкері («У. М. Ахмедсафин атындағы гидрогеология және геоэкология институты» ЖШС, Алматы, Қазақстан; livinskii_yur@mail.ru)

##submission.citations##

Akhmedsafin U. M., Dzhabasov M. Kh., Zhaparkhanov S. Zh. Groundwater in pasture areas of Kazakhstan. Alma-Ata.: Science, 1968. P. 178-213. (in Russ.)

Akhmedsafin U. M., Dzhabasov M. Kh. Groundwater in Kazakhstan is a reserve for irrigated agriculture. – Alma-Ata, Science of the Kazakh SSR, 1988. 127 p. (in Russ.)

Govindaraj V., Thirumalasamy S., Sankar J. I., Gopi S. Groundwater potential mapping and natural remediation through artificial recharge structures in Vellore District, Tamil Nadu, India using geospatial techniques. Desalination and Water Treatment, 2022, 254, p. 229-237. https://doi.org/10.5004/dwt.2022.28351

Groundwater in pasture areas of Kazakhstan. – Alma-Ata: Nauka, 1968. 318 p. (in Russ.)

Hydrogeology of the USSR. Central Kazakhstan. Karaganda region. T. XXXIV M.: Nedra, 1970. 564 p. (in Russ.)

Jagannathan K., Kumar, N. V., Jayaraman V., Manivel M. An approach to demarcate Ground water potential zones through Remote Sensing and Geographic Information System. International Journal of Remote Sensing, 1996, 17, pp. 1867–1884. https://doi.org/10.1080/01431169608948744

Janusz-Pawletta B., Jabassov A., Atanov S., Gorshkova E., Oravcová M. Groundwater management at Pretashkent Aquifer and Ecological disaster zone of the Aral Sea region (Kazakhstan). Catalogue of Hydrologic Analysis for Asia and the Pacific, Vol. 3, Groundwater, p. 64–90.

Jin Z., Tang S., Yuan L., Xu Zh., Chen D., Liu Zh., Meng X., Shen Zh., Chen L. Areal artificial recharge has changed the interactions between surface water and groundwater. Journal of Hydrology, 2024, 637. https://doi.org/10.1016/j.jhydrol.2024.131318

Lagutin E. I. Underground reservoirs in pastures of Central Kazakhstan. Taraz, 2009, pp. 25–37; 135–138. (in Russ.)

Makhmutov T. T., Burakov M. M., Zhumataev B. K. Scientific foundations and principles of artificial replenishment of groundwater // Proceedings of the international. scientific-practical conf. "Water: resources, quality, monitoring, use and protection of water." Almaty, 2008. P. 51–53. (in Russ.)

Makhmutov T. T., Sagimbayev S. S., Burakov M. M. Artificial replenishment of groundwater reserves in carbonate structures of Central Kazakhstan. // In the book: Using the achievements of scientific and technological progress in the field of nature conservation in Kazakhstan. Alma-Ata, 1990, p. 44–50. (in Russ.)

Mishra U., Mohapatra A. K., Mandal A., Singh A. Identification of potential artificial groundwater recharge sites in an alluvial setting: A coupled electrical resistivity tomography and sediment characterization study. Groundwater for Sustainable Development, 2023, 20, https://doi.org/10.1016/j.gsd.2022.100875

Shafa N. S., Babazadeh H., Aghayari F., Saremi A. Optimal utilization of groundwater resources and artificial recharge system of Shahriar plain aquifer, Iran. Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, 2023, 129. https://doi.org/10.1016/j.pce.2023.103358

Sychev K. I., Chernov A. S., Plotnikov N. A. and others. Methodological recommendations for the use of IVZPV systems in various natural conditions of the territory of the USSR. M.: VSEGINGEO, 1985. 90 p. (in Russ.)

Yermenbay A., Shagarova L., Absametov M., Osipov S. Prospects of water supply with fresh groundwater under anthropogenic impact conditions // GEOLINKS International Conference, 2020. P. 281-289. https://doi.org/10.32008/GEOLINKS2020/B1/V2/29

Zhaparkhanov S. Zh., Zhumataev B. K. On the issue of zoning the territory of Central Kazakhstan according to the conditions for creating artificial groundwater reserves. // Mater. international scientific-practical conf. “Geological science and industrial development of the Republic of Kazakhstan.” Almaty, 2010, P. 333-336. ( in Russ.)

Zhaparkhanov S. Zh., Zhumataev B. K. Artificial replenishment of groundwater reserves in arid regions of Central Kazakhstan. Almaty, 2012, P. 53–68; 94-128; 129 –137. (in Russ.)