КЛИМАТТЫҚ ӨЗГЕРІСТЕРДІ ЕСКЕРЕ ОТЫРЫП, "БУРАБАЙ" МЕМЛЕКЕТТІК ҰЛТТЫҚ ТАБИҒИ ПАРКІНІҢ 2050 ЖЫЛҒА ДЕЙІНГІ КӨЛДЕР СУЫНЫҢ БОЛЖАМЫ
Article Sidebar
Main Article Content
Аңдатпа
Жұмыс "Бурабай" мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің ("Бурабай"МҰТП) көлдерінің суының қазіргі жай-күйін бағалауға және ғасыр ішіндегі ауытқуларының ұзақ мерзімді болжамына арналған. Реализ деректері мен сандық модельдеу нәтижелері негізінде Шортанды, Бурабай, Үлкен Шабақты, Кіші Шабақты, Катаркөл, Жукей көлдерінің бассейндеріндегі климаттық өзгерістердің әсеріне талдау жасалды. Аймақтағы климаттық өзгергіштікті сипаттайтын бірқатар атмосфералық және мұхиттық айналым индекстерінің көлдердің су режимімен байланысын бағалау жүргізілді. Климаттық сипаттамалар мен су жинаудың гидрологиялық режимі мен көлдердің су балансы арасындағы себеп-салдарлық байланыстар зерттелді. Жауын-шашын, температура, ағынды сулар және су жинау алабындағы булану динамикасы ретроспективада және перспективадғы жағдайы. Есептеу нәтижелері алдағы 15-25 жылда зерттелетін ауданда ылғал тасымалының ықтимал төмендеуін және жауын-шашынның азаюын көрсетеді, бұл көлдердің су деңгейінің бірнеше жыл кешігуімен төмендеуіне әкеледі. Шамамен 2030 жылдан 2050 жылға дейін буланудың жоғарылауы күтілуде, бұл осы су объектілерінің деңгейінің төмендеуіне әкеледі деп болжамдылады.
Article Details
##submission.citations##
Болгов М. В., Коробкина Е. А. О моделировании колебаний уровня озера Чаны для управления его гидрологическим режимом// Водные ресурсы. −2012. −№39. С. 555-564.
Фролов А. В., Выручалкина Т. Ю. Моделирование многолетних колебаний уровня озера Байкал и его водного баланса //Гидрология и экология: исследования и практика. – 2021. − №3. −С. 45-58.
Фролов А. В., Выручалкина Т. Ю. О прогнозе многолетних изменений уровня воды крупных озер// Водные ресурсы. −2021. −№ 48(6). С. 789-798.
Kalbus E., Binley A., Krause S. (2006). «Estimating water balance dynamics for lakes: A comprehensive review of hydrological and hydrogeological methods» // Journal of Hydrology, 329 (3-4), 368-385.
Stepanek P., Zahradníček P., Huth R. (2016). Projected changes in lake water levels in Central Europe based on climate change scenarios // Climatic Change, 137(1-2), 343-357.
Magnuson J. J., Benson B. J., Kratz T. K. (2000). «Historical trends in lake and river ice cover in the Northern Hemisphere» // Science, 289(5485), 1743-1746.
Gao H., Tang Q., Dai S. (2012). «Understanding lake dynamics in response to climate change: A case study in the Tibetan Plateau» // Nature Climate Change, 2(6), 456-460.
Zhang G., Yao T., Shum C. K., Ye Q. (2013). «Lake volume and water level changes on the Tibetan Plateau during 1976-2010» // Geophysical Research Letters, 40 (3), 482-486.
Lehner B., Döll P. (2004). «Development and validation of a global database of lakes, reservoirs, and wetlands» // Journal of Hydrology, 296(1-4), 1-22.
Cohen S., Miller K. A. (2001). Climate change and sustainable water management in transboundary river basins // International Journal of Water Resources Development, 17 (4), 441-451.
Peeters F., Straile D., Lorke A., Livingstone D. M. (2007). Modeling the impact of climate change on the thermal structure of lakes// Limnology and Oceanography, 52 (2), 487-498.
Crétaux J. F., Birkett C. (2006). Lake studies from satellite altimetry // Comptes Rendus Geoscience, 338 (14-15), 1098-1112.
Klein I., Dietz A. J., Gessner U. (2014). Monitoring lake level fluctuations using satellite imagery// Remote Sensing of Environment, 152, 1-9.
Krysanova V., Hattermann F. F. (2009). Integrating climate change impacts into water resources management: SWIM model applications // Water Resources Management, 23 (3), 467-490.
Huang S., Krysanova V. Hattermann F. (2010). Projections of climate change impacts on river flood conditions in Germany using a regional climate model and the SWIM model// Hydrological Sciences Journal, 55 (5), 916-931.
Abbaspour K. C., Vejdani M., Haghighat S. (2007). SWAT-CUP calibration and uncertainty programs for SWAT // Hydrological Processes, 21 (3), 327-346.
Lindström, G.; Johansson, B.; Persson, M.; Gardelin, M.; Bergström, S. Development and Test of the Distributed HBV-96 Hydrological Model // Journal of Hydrology 1997, 201 (1–4), 272–288.
Thompson J. R., et al. (2004). «Application of the MIKE SHE models to flood simulation in a small lowland catchment»// Water and Environment Journal, 18 (1), 16-24.
Lindström G., Pers C., Rosberg J., Arheimer B. (2010). Development and test of the HYPE (Hydrological Predictions for the Environment) model – A water quality model for different spatial scales. // Hydrology Research, 41 (3-4), 295-319.
Современные особенности распределения потоков влаги на территории Евразии. // Киберленинка. - Режим доступа: https://cyberleninka.ru/article/n/sovremennye-osobennosti-raspredeleniya-potokov-vlagi-na-territorii-evrazii, свободный.
Элементы общей циркуляции и распределение влагозапаса атмосферы Земли // Институт космических исследований Российской академии наук. - Режим доступа: https://www.iki.rssi.ru/books/2008astafieva.pdf, свободный.
Trenberth K. E., Dai A., Rasmussen R. M., Parsons D. B. (2003). The changing character of precipitation // Bulletin of the American Meteorological Society, 84 (9), 1205-1218.
Allen M. R., Ingram W. J. (2002). Constraints on future changes in climate and the hydrologic cycle // Nature, 419 (6903), 224-232.
Ресурсы поверхностных вод районов освоения целинных и залежных земель /., Выпуск 3. Кокчетавская область Казахской ССР. – Под общей редакцией Урываева В. А Л.: Гидрометеоиздат, 1959. – 563 с.