ІЛЕ АЛАТАУЫНДАҒЫ СЕЙСМОГЕНДІК ҚҰБЫЛЫСТАР
Article Sidebar
Main Article Content
Аңдатпа
Іле Алатауының салыстырмалы түрде жаңа геологиялық тарихында ірі жер сілкіністері жер бетінің бұзылуына және орасан зор сейсмогендік көшкіндер мен селдерге әкелді. Авторлардың осы оқиғаларды ретроспективті талдауы және қолданылған заманауи зерттеу әдістері аймақтағы сейсмогендік көшкіндер мен сел тасқындарының жасын негізді түрде бағалауға және олардың ауқымын бағалауға мүмкіндік берді, бұл тау бөктерлерін одан әрі игеру кезінде осындай ауқымды апаттарды ескеру қажеттігін көрсетеді. Өңірдегі аумақтардың, объектілердің және тұрғындардың қауіпсіздігін зерттеу және бағалау кезінде облыстың Қазақстанның ең сейсмикалық белсенді аймағында орналасқанын және күшті жер сілкінісі салдарынан болатын алып көшкіндер мен сел тасқындарының қаупі объективті шындық екенін ескеру қажет. Алдыңғы зерттеулердің нәтижелерін талдау осы табиғи апаттардың уақытында және олардың сандық сипаттамаларын бағалау әдістерінде олқылықтарды анықтады. Сонымен қатар, ұшқышсыз ұшатын аппараттардың (ұшқышсыз ұшу аппараттарының) мәліметтерін, заманауи бағдарламалық кешендерді, сондай-ақ қатты ағынды және сел шөгінділерін бағалаудың морфометриялық әдісін пайдалана отырып, жүздеген және мыңдаған жылдар бұрын болған ежелгі табиғи апаттардың сандық сипаттамалары нақтыланды. Бұрын әртүрлі басылымдарда жарияланған сирек кездесетін апатты геологиялық құбылыстардың мерзімі бағаланды. Зерттелетін аумақты игеру кезінде ерекше сирек кездесетін сейсмогендік құбылыстар осы құбылыстар туралы жеткілікті білімнің жоқтығынан және жобалауға қойылатын нормативтік талаптарда олқылықтардың болуына байланысты кешенді инженерлік қорғау сызбаларында есепке алынбағаны анықталды. Анықталған олқылықтарды толтыру үшін сирек кездесетін сейсмогендік құбылыстарды одан әрі зерттеу қажет.
Article Details
##submission.citations##
Gorbunov, A. P. On the age of the Big Almaty Lake in the Zailiyskiy Alatau // Proceedings of the Academy of Sciences of the Kazakh SSR. Geological Series. 1979. No. 4. P. 25–29.
Stepanov, B. S., Khaidarov, A. Kh., Yafyazova, R. K. Occurred and potential post-seismic disasters in the Northern Tien Shan: Problems of preventing the consequences of destructive earthquakes // Proceedings of the Second Kazakhstan-Japan Seminar. – September 23–25, 2002. Almaty: Evero, 2003. P. 88–94.
Yafyazova, R. K. The nature of mudflows in the Zailiyskiy Alatau. Adaptation problems. Almaty, 2007. 158 p.
Mochalov, V. P., Popov, N. V., Talanov, E. A. Assessment of the volume of loose clastic deposits above the dam of the Big Almaty Lake // Bulletin of KazNU. Geographical Series. 2000. No. 1 (10). P. 26–34 (in Russian; summaries in Kazakh, English).
Khegai, A. Yu., Popov, N. V., Kozmynykh, E. R. Anti-mudflow service in Kazakhstan. Alma-Ata, 1990. 31 p.
Zems, A. E. Some quantitative characteristics of the Zharsai mudflow of 1963 on the Issyk River // Mudflow Streams. Moscow, 1976. No. 1, P. 75–85.
Kalmykina, E. M., Gorbunov, A. P. Causes of occurrence and relief-forming role of the Issyk mudflow of July 7, 1963 // Proceedings of the USSR Academy of Sciences. Geographical Series. 1967. P. 85–90.
Medeu, A. R., Blagoveshchenskiy, V. P., Gulyayeva, T. S., Zhdanov, V. V., Ranova S. U. Hazard of seismically induced exogenous processes in mountainous regions of Kazakhstan. Almaty, 2017. 83 p.
Mushketov, I. V. Vernensky earthquake of May 28 (June 9), 1887 // Proceedings of the Geological Committee. 1890. Volume X, No. 1. 154 p.
Blagoveshchenskiy, V. P., Medeu, A. R. Experience of mudflow protection in Kazakhstan. https://territoryengineering.ru/bez-rubriki/opyt-zashhity-ot-selej-v-kazahstane/
Nurmagambetov, A. Seismic history of Almaty. Almaty, 2015. 69 p.
Surface water resources. 1970. Vol. 13, Issue 2. 645 p.
Lliboutry, L., Morales, A. B., Pautre, A., and Schneider, B. Glaciological problems set by the control of dangerous lakes in Cordillera Blanca, Peru. I. Historic failure of morainic dams, their causes and prevention // J. Glaciol. 1977. Vol. 18. P. 239–254.
Evans, S. G., Bishop, N. F., Smoll, L. F., Murillo, P. V., Delaney, K. B., Oliver-Smith, A. A reexamination of the mechanism and human impact of catastrophic mass flows originating on Nevado Huascarán, Cordillera Blanca, Perú, in 1962 and 1970 // Engineering Geology. 2009. Vol. 108. P. 96–118.
https://industrial-disasters.ru/disasters/vajont-dam/
Medeu, A., Naizabekov, B. Features of landslide processes manifestation in the mountainous regions of Tien Shan and Dzhungarian Alatau. Problems of mountain nature management. Part 3. Barnaul, 1989. P. 63–79.
Bochkarev, V. P., Medeuov, A.R. Slope processes in the mountains of South-Eastern Kazakhstan // Engineering Geology. Moscow, 1990. No. 6. P. 63–79.